حدود ده سال از معرفی اولین حافظه های SSD به بازار برای کاربری عمومی می گذارد و این روزها دیگر نام حافظه SSD برای کسی عجیب نیست. شاید اصلی ترین تفاوت SSD و HDD برای بسیاری از کاربران در سرعت این حافظه های جدید باشد، اما باید گفت که سرعت بیشتر تنها تفاوت حافظه دیسک حالت جامد (غیر متحرک) و حافظه دیسک سخت یا به عبارت دیگر تفاوت حافظه SSD و هارد HDD نیست. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی تفاوت SSD و HDD بپردازیم و نتیجه بگیریم که هر یک از این حافظه ها برای چه کاری مناسب هستند.
تفاوت SSD و HDD در ساختار
در اولین گام برای بررسی تفاوت SSD و HDD، می توانیم به ساختار شکل دهنده این دو نوع حافظه بپردازیم. اما پیش از آن بهتر است به این نکته توجه کنیم که استفاده از عبارت هارد SSD اشتباه است و باید از عبارت حافظه SSD استفاده کنیم. زیرا واژه هارد به ساختار HDD یا همان دیسک درایو سخت اشاره دارد. اما برای درک بهتر تفاوت ساختاری بین HDD و SSD بهتر است به نوع عملکرد هر یک از این دو به صورت جداگانه بپردازیم.
در حافظه های HDD، اطلاعات در دیسک های آلیاژ فلز و بوسیله یک هد و سیستم مکانیکی کنترل کننده هد ذخیره می شود. به این ترتیب که اطلاعات با استفاده از هد و قطعات مکانیکی و با ایجاد حفره هایی در لوح یا دیسک های سخت، در حافظه ذخیره شده و یا با استفاده از همین هد اطلاعات خوانده می شود.
حرکت هد و لوح ها در این ساختار بوسیله یک موتور مکانیکی انجام می شود. HDD ها در اندازه های 2.5 اینچی و 3.5 اینچی به بازار عرضه می شوند. عملکرد حافظه SSD تا حدی شبیه به HDD است با این تفاوت که اطلاعات در حافظه های SSD بر روی چیپ یا فلش های متعدد در ارتباط با یکدیگر ذخیره می شود. حافظه های SSD در انداز های 2.5 اینچی و فرم فاکتور M2 به بازار عرضه می شوند.
مقایسه پایداری و امنیت داده در حافظه های SSD و HDD
سیستم مکانیکی بزرگترین نکته منفی در رابطه با HDD است، زیرا امکان بروز مشکل، خرابی و در نهایت آسیب های جدی به اطلاعات در این سیستم بسیار بالاست، اما در عین حال هزینه تولید حافظه HDD بسیار کمتر از حافظه SSD است. ضمن اینکه در اغلب موارد علائم خرابی هارد به شما کمک می کند تا از اطلاعات خود پیش از خرابی کامل هارد نسخه پشتیبان تهیه کنید.
در مقابل به علت استفاده از حافظه های فلش در حافظه SSD، و نبود قطعات مکانیکی، احتمال خرابی و حتی آسیب در اثر ضربه یا شوک حاصل از حمل و نقل به حافظه و اطلاعات حیاتی بسیار کاهش پیدا می کند (تقریبا به صفر میرسد)، هر چند این حافظه های نیز ممکن است به علت شوک های الکتریکی و موارد دیگر دچار مشکل بشوند. پایداری بیشتر در حافظه های SSD یکی از موارد تفاوت SSD و HDD است که خرید آنها را در اولویت قرار می دهد.
مقایسه سرعت در SSD و HDD
بدون شک در مقایسه و درک تفاوت SSD و HDD، سرعت اولین فاکتوری است که به ذهن همه ما می رسد و باید گفت حافظه های SSD با اختلافی نجومی از حافظه های HDD سریع تر هستند. با ورود PCIe نسل 5 و سیستم های جدید حافظه SSD در سال 2022 این اختلاف بسیار بیشتر شده است تا به حدی که اختلاف سرعت نسل جدید حافظه های SSD با نسل های قبلی خود به بیش از 10 برابر رسیده است.
دلیل این برتری نبود قطعات مکانیکی و اماکن دسترسی سریع به اطلاعات رندم در کنار نسل های جدید PCIe است. پس اگر به دنبال سرعت در پردازش هستید، حافظه SSD اولین و آخرین انتخاب شما خواهد بود. البته در نظر داشته باشید که عملکرد حافظه های SSD در فرم فاکتورهای مختلف بسیار متفاوت است.
علاوه بر این عملکرد حافظه SSD رابطه ای مستقیم با ظرفیت حافظه دارد. به نظر می رسد بهترین عملکرد در حافظه های SSD را باید در میان حافظه هایی با ظرفیت 1 ترابایت به بالا دنبال کرد. البته در تست انجان شده بر روی حافظه 100 ترابایتی SSD شرکت Nimbus DATA (بله 100 ترابایت حافظه SSD!) این عملکرد فوق العاده با افتی جدی مواجه بوده است، اما حتی در این حالت هم سرعت حافظه های SSD اختلاف چشمگیری با حافظه های HDD دارد.
مقایسه ظرفیت در حافظه های SSD و HDD
در گذشته بعد از سرعت، ظرفیت اصلی ترین تفاوت SSD و HDD بوده است؛ اما در سال های اخیر هزینه تولید و در نتیجه قیمت نهایی حافظه های SSD کاهش بسیاری داشته است و SSD ها با ظرفیت های بسیار بالاتری به بازار روانه شده اند. برخلاف چند سال گذشته که SSD ها در بهترین حالت با ظرفیتی معادل 512 گیگابایت به بازار ارائه می شدند، در سال 2021 شرکت Nimbus DATA، حافظه ای با ظرفیت 100 ترابایت را به بازار ارائه کرده است که به راحتی می تواند جایگزین حافظه های HDD شود. البته قیمت این حافظه SSD بسیار بالاست و در عمل مقرون به صرفه نیست.
اما امروزه به راحتی می توان حافظه SSD 1 یا 2 ترابایتی را با قیمتی بسیار ارزان تر از ابر حافظه شرکت NimBus DATA خریداری کرد. این در حالی است که حافظه های HDD در حجم های مختلف و با قیمت های بسیار پایین تر در دسترس هستند. شما می توانید یک حافظه HDD 64 ترابایتی را با قیمت کمتری نسبت به ظرفیت مشابه در SSD ها خریداری کنید.
مقایسه فرم فاکتور و ابعاد در حافظه های SSD
یکی از مهمترین ویژگی های حافظه های و SSD و تفاوت SSD و HDD، ارائه این حافظه های در فرم فاکتورهای بسیار متفاوت است که امکان استفاده از آنها را در شرایط دمایی و همچنین کامپیوترها و یا لپ تاپ های با ابعاد کوچک فراهم می کند. این کاهش اندازه به تولید لپ تاپ های باریک تر و سبکتر کمک بزرگی کرده است.
شما می توانید حافظه های SSD را در دو فرم فاکتور اصلی M2 و SATA خریداری کنید. حافظه های M2 به یک برد مستطیل شکل الکترونیکی کوچک شباهت دارند و مستقیما از طریق پورت PCIe به مادربرد متصل می شوند. این اتصال مستقیم باعث افزایش چشمگیر سرعت در این حافظه های می شود.
اما شما می توانید برای لپ تاپ های قدیمی تر و یا دسکتاپ از فرم فاکتور SATA استفاده کنید که در آنها اتصال بین حافظه و مادربرد در لپ تاپ ها به صورت مستقیم و در سیستم های دسکتاپ با کابل SATA انجام می پذیرد. دقت کنید که حافظه های SATA از سرعت پایین تری برخوردارند. اما در رابطه با حافظه های HDD، اتصال تنها از طریق رابط SATA و به صورت مستقیم (لپ تاپ ها) و یا با کابل (دسکتاپ) است. البته حافظه های HDD لپ تاپی در ابعاد کوچکتری نسبت به حافظه های دسکتاپ تولید می شوند.
مقایسه مصرف انرژی در SSD و HDD
قطعات مکانیکی حافظه های HDD به معنی مصرف بیشتر انرژی در لپ تاپ ها و کاهش طول عمر باتری است. این مسئله یکی از مهمترین موارد تفاوت SSD و HDD را در لپ تاپ ها شکل می دهد. وزن کمتر، آلودگی صوتی کمتر و مهمتر از همه مصرف انرژی کمتر، در کنار ابعاد کوچکتر، حافظه های SSD را به گزینه ای ایده ال برای لپ تاپ ها تبدیل می کند. در مقابل به علت حرکت موتور و هد، علاوه بر مصرف بیشتر انرژی، با سر و صدای بیشتری هم مواجه هستید که در طول زمان این صدا بیشتر هم می شود.
کدام یک را بخریم، SSD یا HDD؟
با در نظر گرفتن تفاوت SSD و HDD، پاسخ به این سوال در بازه های زمانی مختلف، متفاوت خواهد بود. در سال های گذشته سرعت عملکرد سیستم عامل ها با HDD قابل قبول بود، اما با ارائه سیستم عامل های جدید تر، کاربری سیستم با حافظه های HDD بسیار کند است. از طرفی خرید حافظه های SSD با ظرفیت های بسیار بالا به معنی هزینه بسیار بالاست. به نظر می رسد استفاده ترکیبی از این دو نوع حافظه بهترین گزینه باشد.
توصیه ما به شما استفاده از یک حافظه حداقل 256 گیگابایتی SSD برای نصب سیستم عامل و برنامه های مورد نظر شما و یک هارد HDD حداقل 1 ترابایتی برای ذخیره اطلاعات دیگر است. البته در نظر داشته باشید که برای دستیابی به حداکثر سرعت حافظه SSD، بهتر است به سراغ فرم فاکتور M2 و ظرفیت 1 ترابایت این حافظه ها بروید.
استفاده از حافظه های هیبریدی (متشکل از یک بخش SSD و یک بخش HDD) به هیچ عنوان توصیه نمی شود. زیرا در صورت خرابی هر یک از این بخش ها، عملکرد کل حافظه با مشکل مواجه می شود. اما در کل باید ین حقیقت را بپذیریم که آینده از آن حافظه های SSD است.
